طلای پلاسری (Placer Gold)
طلای پلاسری یا طلا آبرفتی نوعی طلا است که در نتیجهٔ فرسایش رگههای طلادار و تمرکز ثانویهٔ ذرات در بستر رودخانهها و رسوبات سطحی تشکیل میشود. برخلاف طلاهای درزهای، این نوع طلا بهصورت دانه، پولک یا ناگتهای آزاد در شن و ماسه دیده میشود.وقتی سنگهای مادر حاوی طلا فرسایش مییابند، ذرات طلا توسط آب منتقل میشوند. بهدلیل چگالی بالای طلا (حدود ۱۹.۳ g/cm³)، ذرات طلا در نقاطی که سرعت جریان آب کاهش مییابد (مثلاً پشت سنگها یا در پیچ رودخانه) تهنشین و تجمع مییابند.
ترکیب طلای پلاسری
طلای آبرفتی معمولاً بهصورت فلز آزاد (Native Gold) یافت میشود و ترکیب آن معمولاً شامل:
- طلا (Au): تقریباً ۸۵–۹۹٪
- نقره (Ag): ۱–۱۵٪
- مقادیر جزئیِ مس یا پلاتین در برخی نمونهها
کجاها پیدا میشود؟
محلهای رایج شامل بستر رودخانهها، نهشتههای قدیمی (paleoplacers)، سواحل و پای کوهها هستند. در ایران مناطق مشهوری همچون خراسان، آذربایجان غربی، کردستان و جنوب کرمان سابقهی گزارش طلاهای آبرفتی دارند.
روشهای استخراج (خلاصه)
- پانینگ (Panning): شستوشوی دستی شن و ماسه در تابه
- اسلویسباکس (Sluice Box): کانالِ جریان آب با ریفِل برای جمعآوری ذرات طلا
- روشهای صنعتی و مکانیزه
- میز لرزان (Shaking Tables):میز لرزان یکی از مهمترین تجهیزات در فرآوری مواد معدنی،بهویژه برای جداسازی ذرات ریز طلای پلاسری است. این دستگاه با ایجاد لرزشهای افقی و جریان آب بر روی یک صفحه شیبدار، ذرات را بر اساس وزن مخصوص (چگالی) و اندازه طبقهبندی میکند. در این فرآیند، ذرات سنگینتر مانند طلا در امتداد مسیرهای موازی روی صفحه (Riffles) جمعآوری شده، در حالی که مواد سبکتر مانند ماسه و سیلیس توسط جریان آب شسته و از انتهای میز خارج میشوند.
- گریز از مرکز (Centrifugal Concentrator): با استفاده از نیروی گریز از مرکز بسیار قوی، ذرات سنگین را از مواد سبک جدا میکند. این دستگاهها برای بازیابی ذرات بسیار ریز طلا بسیار کارآمد هستند.
- دستگاههای شستشوی قدرتمند (مانند تروملها - Trommels): در اکتشاف و استخراج طلای پلاسری،از تروملها به عنوان یک مرحله کلیدی "آمادهسازی و پیشغربال" استفاده میشود. این دستگاه با چرخش و شستشوی همزمان، مواد با ارزش ریزدانه را از مواد بیارزش درشتدانه جدا میکند. این کار حجم مواد ورودی به مراحل جداسازی دقیقتر (که بسیار حساس و پرهزینه هستند) را به شدت کاهش داده و بازدهی کلی فرآیند را افزایش میدهد
روش ذوب (کوره)
روش تیزاب سلطانی
در فرآیند استخراج طلای پلاسری، روش تیزاب سلطانی در شرایط عدم حضور سولفور میتواند به عنوان یک گزینه شیمیایی مؤثر مورد توجه قرار گیرد. این روش با ایجاد توانایی حل کردن ذرات ریز طلا، امکان بازیابی فلز گرانبها را از نمونه های پلاسری فراهم می آورد.
تجربه نشان میدهد مؤثرترین روش،اتخاذ رویکرد دومرحلهای است در مرحله اول، با به کارگیری روشهای ثقلی کنسانترهای غنی شده از طلا تولید شود و در مرحله دوم تیزابکاری نمونه کنسانتره شده انجام شود .این رویکرد نه تنها بازدهی فرآیند را افزایش میدهد، بلکه هزینههای اجرایی و ریسکهای محیطی را نیز به میزان قابل توجهی کاهش میدهد.
همانطور که مشاهده کردید، استخراج طلای پلاسری، زنجیرهای به هم پیوسته از شناخت زمینشناسی، انتخاب روش صحیح جداسازی و مدیریت بهینه فرآیند است. از شناسایی اولیه ذخیره تا بازیافت نهایی طلا، هر مرحله نیازمند دانش فنی دقیق و تجربه عملی است.
علل علمی عدم کارایی روش سیانیدی برای طلای پلاسری
۱. چالش اصلی درشت بودن ذرات (Coarse Particle Size)
فرآیند انحلال طلا در سیانید یک واکنش شیمیایی سطح-محور است. این یعنی سرعت انحلال مستقیماً به مساحت سطح در تماس با محلول بستگی دارد.
ذرات درشت و ناگتهای طلای پلاسری سطح تماس بسیار کمتری نسبت به جرم حجمی خود دارند.
در مقابل، در معادن سنگی، سنگ حاوی طلا ابتدا توسط سنگشکن و آسیاب به ذرات ریز (گاهی حتی کوچکتر از ۷۵ میکرون) تبدیل میشود تا سطح تماس آن هزاران برابر شده و واکنش با سیانید به سرعت انجام شود.
نتیجه: انحلال یک ناگت درشت در محلول سیانید ممکن است ماهها یا حتی سالها طول بکشد که از نظر اقتصادی کاملاً غیرعملی است.
جمعبندی و سخن پایانی:
همانطور که مشاهده کردید، استخراج طلای پلاسری، زنجیرهای به هم پیوسته از شناخت زمینشناسی، انتخاب روش صحیح جداسازی و مدیریت بهینه فرآیند است. از شناسایی اولیه ذخیره تا بازیافت نهایی طلا، هر مرحله نیازمند دانش فنی دقیق و تجربه عملی است.
من، ناصر رضوانی، در دورههای آموزشی "۰ تا ۱۰۰ بازیافت و استخراج فلزات گرانبها"، تمامی این مراحل را به صورت کاملاً کاربردی و پروژهمحور به شما آموزش میدهم:
از اصول اولیه پانینگ و ساخت اسلویس باکس تا طراحی و راهاندازی واحدهای صنعتی با میز لرزان و کنسانتراتورهای گریز از مرکز.
آموزش شیمی کاربردی فرآیند (از جمله تیزابکاری,الکترولیز... ایمن و اصولی) برای بازیابی حداکثری.
مدیریت اقتصادی پروژه و کاهش ریسکهای زیست محیطی.
ما در این مسیر همراه شما هستیم تا از یک جستجوگر به یک متخصص تبدیل شوید.
📞 برای مشاوره و ثبت نام: ۰۹۱۴۷۴۷۹۶۱۸ (رضوانی)
💎 آموزش آنلاین و حضوری ۰ تا ۱۰۰ بازیافت و استخراج فلزات گرانبها ۰۹۱۴۷۴۷۹۶۱۸ رضوانی 💎
دیدگاه خود را بنویسید