هیدروترمال و رگه‌های هیدروترمال در ایران

هیدروترمال (Hydrothermal)

تعریف کوتاه: فرآیندی که در آن مواد معدنی از طریق آب داغ یا محلول‌های گرم‌شده زیرزمینی حل و دوباره رسوب می‌کنند و اغلب باعث تشکیل رگه‌ها و کانسارهای معدنی می‌شوند.

ویژگی‌ها: دما معمولاً بین 50 تا 400 درجه سانتی‌گراد و فشار بالاست. محلول‌های هیدروترمال می‌توانند یون‌ها و عناصر مختلف را از سنگ‌های میزبان حل و به مناطق دیگر منتقل کنند.

کاربرد یا نکته جالب: بسیاری از ذخایر طلا، مس، سرب و روی در رگه‌ها یا کانسارهای هیدروترمال شکل می‌گیرند.

رگه‌های هیدروترمال (Hydrothermal Veins)

تعریف کوتاه: ترک‌ها یا شکاف‌هایی در سنگ‌ها که توسط محلول‌های گرم زیرزمینی پر شده و مواد معدنی مانند طلا، مس یا سرب در آن‌ها رسوب کرده‌اند.

ویژگی‌ها: معمولاً طول و ضخامت متفاوت دارند و اغلب شامل سولفیدها یا کوارتز هستند. شکل‌گیری آن‌ها به دما، فشار و ترکیب شیمیایی محلول‌های هیدروترمال بستگی دارد.

کاربرد یا نکته جالب: رگه‌های هیدروترمال یکی از منابع اصلی طلا و فلزات پایه هستند و هدف اصلی بسیاری از اکتشافات معدنی به شمار می‌آیند.

معادن معروف هیدروترمال طلای ایران

  • معدن طلای زرشوران (تکاب، آذربایجان غربی): بزرگ‌ترین معدن طلای ایران و خاورمیانه. استخراج روباز با کارخانه فرآوری. این معدن در منطقه‌ای با فعالیت‌های هیدروترمال قرار دارد.
  • معدن طلای ساریگونی (قروه، کردستان): یکی از معادن طلای بزرگ ایران. استخراج روباز و ذخایر قابل توجه طلا در منطقه هیدروترمال.
  • معدن طلای قلقله (سقز، کردستان): معدن مهم در استان کردستان، استخراج روباز و منابع اصلی طلا در مناطق هیدروترمال.
  • معدن طلای موته (اصفهان): قدیمی‌ترین معدن طلا در ایران. استخراج روباز و فعالیت هیدروترمال از دوران باستان.
  • منطقه ارغش (نیشابور، خراسان رضوی): دارای پتانسیل بالای کانی‌سازی طلا و مورد مطالعه ژئوشیمیایی برای اکتشاف.

ناصر رضوانی